مجله گربه سانان و محیط زیست

_{یوزپلنگی که با نام یارقلی شناخته میشد در جاده جاجرم در آبان ماه 1397 تلف شد ، تصویر از خبرگزاری مهر} 

یوزپلنگ آسیایی در ایران تلفات گسترده ای در تصادفات جاده ای داشته است ، تصادفات جاده ای عمدتا در سالهای اخیر در استان سمنان باعث از بین رفتن تعدادی یوز در جاده آسیایی مشهد – تهران شده بود ، کمپین هایی نیز به دلیل نقش این جاده در نابودی جمعیت پویای یوز پلنگ آسیایی در منطقه شمال شرقی ایران تشکیل شد تا با فنس کشی از این تلفات بکاهد .

_{تصویر کل مارخور مربوط به سال 1894 ، کابل ، اینجا}

افغانستان بدون شک یکی از دور از دسترس ترین نقاط دنیا برای علاقه مندان به حیات وحش است ، برای من داستانهای قوچهای مارکوپولو همیشه جذاب ترین قسمتهای حیات وحش افغانستان بوده است ، همیشه از افغان های ساکن در ایران با کنجکاوی میپرسیدم که چه چیزهایی در کوههای زیبای افغانستان دیده اند . در مجلات قدیمی شکار و طبیعت از قول خانلر قراچورلو داستان شکاری نقل شد که متاسفانه به دلیل تغییرات مجله ناتمام ماند . داستان در افغانستان زمان ظاهر شاه می گذشت ، توصیف مناظر بی نظیر بود . هدف شکار قوچ مارکوپولو بود ولی زیبایی و بکر بودن افغانستان انسان را به وجد می آورد .

کتاب در جستجوی طبیعت را ادوارد ویلسون نوشته است ، ادوارد ویلسون را عموما علاقه مندان به محیط زیست با ترجمه های عبدالحسین وهاب زاده می شناسند ، این یکی البته ترجمه کاوه فیض اللهی است ، کاوه فیض اللهی را از زمان مجله دنیای وحش میشناسم ، یادم هست که آن مجله 4 یا 5 شماره چاپ شد و بعد تعطیل شد مانند بسیاری از نشریات زیست محیطی دیگر . مطلبی در مورد عقاب طلایی در یکی از شماره های مجله دنیای وحش چاپ شده بود که ادبیات بسیار جذابی داشت ، آن موقع هنوز نامه نویسی ارج و قربی داشت ، نامه ای برای مجله نوشتم و از مقاله کاوه فیض اللهی تشکر کردم و یادآور مقاله زیبا و ادبی در مورد عقاب طلایی شدم . جواب نامه در شماره بعد چاپ شد و توضیح داده شد که برخی عنوان های فرعی مقاله از چنین گفت زرتشت نیچه نقل قول شده است ، این پاسخ از مقاله های کاوه فیض اللهی در ذهنم ماندگار شده است .

_{تصویر مشهور گله پر تعداد گور ترکمنی ، تصویر از دکتر گرترود نومن ، بادخیز ترکمنستان}

گور ترکمنی یا کولان ترکمنی ، که همچنین تحت عنوان خر وحشی ترکمنی هم شناخته می شود ، زیر گونه خر وحشی آسیایی و بومی آسیای مرکزی است . گور کولان ترکمنی در سال 2016 در دسته بندی در خطر قرار گرفته است . با توجه به اینکه گورهای ترکمنی سالها با گذر از مرز وارد اطراف شهر سرخس در شمال شرقی ایران میشدند ( از منطقه بادخیز ترکمنستان ) و همچنین مسائل بسیاری که در حاشیه پروژه های معرفی مجدد گور ایران پیش آمده است ، چون گور ترکمنی سابقه معرفی مجدد درخشان و موفقیت آمیزی داشته است بررسی آن مطمئنا به روند حفاظت گور ایران کمک خواهد کرد .

چالرز داروین (1882-1809) ، تصویر منتشر شده در ساندی تایمز .

داروین برای دوستداران راستین طبیعت و حیات وحش ، جانورشناسان و فعالان محیط زیست یک اسطوره بی مانند است ، تکرار نشدنی و مالک نظریه تکامل .

داروین کسی بود که پس از سفرش به گالاپاگوس دست به نوشتن کتاب تاریخ ساز منشا انواع زد ، اما در مباحث محیط زیست بیشتر به نظریه تکامل و کتاب منشا انواع اشاره شده است ، کمتر در مورد خود شخص داروین نوشته شده است . کتاب عادات و آداب روزانه بزرگان نوشته میسن کری ، کتاب جالبی است که به بررسی برنامه های روزانه تعدادی از نویسندگان و دانشمندان می پردازد .

_{پلنگ در منطقه حفاظت شده بافق استان یزد ، تصویر از محمد صادق فرهادی نیا  ( اینجا )}

با توجه به وضعیت پیش آمده برای یوزپلنگ آسیایی ، انقراض محلی در بسیاری از نقاط ایران و عدم دسترسی جمعیت های مختلف یوز به یکدیگر ، موجب شده است اکنون فقط یوز های نر در نیمه جنوبی کشور وجود داشته باشد ، و مشکلات اساسی در به هم رسیدن جمعیت یوز میاندشت به توران وجود دارد .

  این مسئله باعث شده است جمعیت یوز کشور به صورت جزیره های جدا افتاده بدون دسترسی به یکدیگر در بیاید . هر یک از این جمعیت ها به شدت از مشکلات درون آمیزی و کاهش جمعیت رنج می برد .

یوز آسیایی در لبه انقراض است ، اما حالا سوال اینجاست که وضعیت پلنگ در ایران چقدر با این شرایط فاصله دارد ؟ آیا زیستگاههای پلنگ جزیره ای است ؟ آیا پلنگ ها نیازی به اقدام برای جلوگیری از درون آمیزی دارند ؟

پارک ملی کویر ، یکی از دور از دسترس ترین ، بکر ترین و خاص ترین مناطق چهارگانه ایران است ، شرایط جغرافیایی خاص ، وجود دریاچه نمک ، ریگ جن ، کاروانسراها و افسانه های یاغیان کویر مرکزی ایران ، نایب حسین کاشی ، علی سیاه کوهی و امثال آنها از پارک ملی کویر یک منطقه خاص ساخته است .

_{تصویر تنها یوز پارک ملی کویر در سالهای اخیر ، تصویر از موسسه تصویر حیات وحش}

پارک ملی کویر بین زیستگاههای یوزپلنگ همیشه یک مورد جذاب بوده است ، سالها به عنوان یکی از اصلی ترین زیستگاههای یوزپلنگ در ایران شناخته میشد و در سیر کاهش جمعیت یوزپلنگ آسیایی جز اولین مناطقی بود که جمعیت یوز پلنگ اش به شدت کاهش و نهایتا دچار انقراض منطقه ای شد .

_{یک آب انبار متروک در حاشیه ریگ جن ، تصویر از محمد بهشتی زواره}

در محیط زیست مفهومی به نام پس خور وجود دارد ، پس خور را دانیل بوتکین و ادوارد کلر در کتاب شناخت محیط زیست ، یک نوع واکنش خاص سیستمها معنی کرده اند .

یعنی زمانی که خروجی سیستم به عنوان ورودی آن هم عمل می کند و منجر به تغییر حالت سیستم شود ، نمونه معروفش تنظیم درجه حرارت بدن انسان است ، مثلا هنگامی که انسان زیر آفتاب میرود ، منافذ پوست باز می شود و در نتیجه تعرق ، بدن خنک می شود ، این یک واکنش فیزیولوژیک است ، یا ممکن است انسان به سایه برود تا دمای بدن کاهش یابد . در هر دو مورد دمای بدن به حالت عادی باز می گردد.

_{نژینسکی اولین پلنگ اموری که در سال 2002 از آن در آغاز دوربین گذاری ها تصویر برداری شد، تصویر از wwf russia ( اینجا )}

پلنگ آمور دیگر کمیاب ترین گربه بزرگ جهان نیست ، این رتبه را به یوزپلنگ آسیایی واگذار کرده و اکنون در رتبه دوم جهان با جمعیتی حدود 103 قلاده ایستاده است .

با توجه به این که فعالیت های حفاظتی برای نجات یوز آسیایی و پلنگ آمور تقریبا همزمان شروع شدند و هر دو گونه هم تقریبا جمعیت یکسانی داشتند ، بررسی علل موفقیت حفاظت از پلنگ آمور می تواند بسیار راهگشا باشد .