یوزپلنگی که با نام یارقلی شناخته میشد در جاده جاجرم در آبان ماه 1397 تلف شد ، تصویر از خبرگزاری مهر
یوزپلنگ آسیایی در ایران تلفات گسترده ای در تصادفات جاده ای داشته است ، تصادفات جاده ای عمدتا در سالهای اخیر در استان سمنان باعث از بین رفتن تعدادی یوز در جاده آسیایی مشهد – تهران شده بود ، کمپین هایی نیز به دلیل نقش این جاده در نابودی جمعیت پویای یوز پلنگ آسیایی در منطقه شمال شرقی ایران تشکیل شد تا با فنس کشی از این تلفات بکاهد .
تلفات یوزپلنگ آسیایی عمدتا در جاده مشهد موقعی بود که یوزهای توران و میاندشت بین این دو منطقه جا به جا میشدند ، بارها تصاویر یوزهای جابه جا شده در این دو منطقه با استفاده از تطبیق خالها بدست آمد و متاسفانه چند یوز ماده ارزشمند نیز در جاده آسیایی مشهد از بین رفتند . از جمله تصادف معروف سال مرداد 1389 که یک یوز ماده به همراه دو توله اش در این منطقه با فاصله زمانی یک روز از بین رفتند . در مرداد ماه سال جاری هم یک یوز نر در همین جاده تصادف کرد و از بین رفت .
این یوزها عمدتا بین منطقه میاندشت و توران در حال تردد بوده اند . اما تصادف اخیر یوز در شمال منطقه میاندشت رخ داده است در جاده سنخواست به جاجرم که اطلاعات چندانی از جابه جایی یوز در آن وجود ندارد .
در حقیقت میتوان گفت قاعدتا یوزی که از سمت جاده جاجرم به سنخواست در حال حرکت بوده است ، میتوانسته با طی مسیری سخت خود را به پارک ملی گلستان برساند . گرچه در سال 1393 در پارک ملی گلستان از طرف سازمان محیط زیست یوز گزارش شد ، ولی متاسفانه گزارش مستند نیست و تصویری از یوز مشاهده شده وجود ندارد . ( گزارش را می توانید اینجا بخوانید )
تصویر یوز مشاهده شده در سال 1390 در خوش ییلاق ، تصویر از دیده بان محیط زیست
فاصله هوایی جاجرم تا پارک ملی گلستان 40 کیلومتر است و با توجه به ثبت مهاجرت 150 کیلومتری و 240 کیلومتری یوز پلنگ در دره انجیر و نایبندان و پارک ملی سیاهکوه قطعا این 40 کیلومتر عدد بزرگی نیست . فاصله هوایی جاجرم با منطقه خوش ییلاق که در 10 سال اخیر یک گزارش مستند از دو یوز پلنگ در آن وجود دارد زیر 100 کیلومتر است ، البته اگر یوز بخواهد خود را به خوش ییلاق برساند الزامی بر عبور از جاده جاجرم به سنخواست نیست ، ولی ما معبر های عبور یوزپلنگ را در شمال میاندشت نمیشناسیم .
در سالهای گذشته تلاشهای زیادی روی منطقه بهکده رضوی صورت گرفت و علی رغم امیدهایی که به این منطقه بسته شده بود ، حضور یوز در این منطقه اثبات نشد . این منطقه احتمالا میتوانست دریافت کننده یوز از میاندشت باشد و در این میان دشت میرزا بایلو هم شاید زیستگاه بین نا بینی محسوب می شد .
با ورود یوز به چرخه انقراض معمای یوزهای شمالی برای همیشه لاینحل خواهد ماند . آیا یوز ها بین بهکده رضوی ، پارک ملی گلستان ، میاندشت و خوش ییلاق جا به جا می شدند ؟ یوزهایی که در خوش ییلاق در سال 90 مشاهده شدند از کجا آمده بودند و به کجا رفتند؟ گزارش سال 1393 در پارک ملی گلستان چقدر دقیق است ؟
فراتر از همه این سوالها باید توجه داشت مناطق حفاظت شده و مرزهای آن برای ما معنی دارند یوز های میاندشت ممکن است فقط به مناطق آزاد شمال میاندشت وارد میشدند .
اولین تصویر ثبت شده از یارقلی ، میاندشت،1392 ، انجمن یوزپلنگ ایرانی
تنها گزارش دقیقی که از یوز در مناطق بالایی میاندشت بعد از انقلاب وجود دارد مربوط به گزارش سال 1390 در خوش ییلاق است که تصویر آن وجود دارد . البته شواهد حضور در منطقه بهکده رضوی هم نسبتا قوی بوده است.
به هر حال جدا از منطقه بهکده رضوی و خوش ییلاق ، باید توجه کرد پارک ملی گلستان احتمالا جمعیت پویایی از یوز حتی در دهه 1350 که اوج حمعیت یوزپلنگ در این محدوده بوده نداشته است .
از منطقه خوش ییلاق در سالهای دهه 50 حتی جمعیتی بالغ بر 30 قلاده هم گزارش می شد که احتمالا خیلی اغراق آمیز بوده است .