مجله گربه سانان و محیط زیست

_{پلنگ ، پارک ملی گلستان ، تصویر از موسسه حیات وحش میراث پارسیان}

بخش دوم (بخش اول را اینجا بخوانید ) : تا به حال تعدادی تحقیق در مورد طعمه های پلنگ در ایران صورت گرفته است . یکی از جامع ترین آنها تحقیقی است که المیرا شعر بافی بر روی پلنگ های پارک ملی گلستان انجام داده  است . در طی این تحقیق مابین اسفند 1387 تا اسفند 1388 از دو منطقه تنگه گل (جنگلی) و دگرمانلی (استپی)  در پارک ملی گلستان ، مجموعا 113 سرگین مورد بررسی قرار گرفت ، در این سرگین ها گونه های زیر بیشترین حضور را داشتند : گراز (54%) ، قوچ و میش (18%) ، کل و بز (9%) و دام (8%) ².

_{پلنگ آفریقایی در تلاش برای شکار تشی(نمونه آفریقایی) ، Dave Hamman ، بوتسوانا}

در زیستگاههای ایران تشی (با نام علمی Hystrix indica) یکی از آشناترین جونده هاست ، دلایل مختلفی وجود دارد که این جونده را مشهور کرده است ، یکی از شاخص ترین ها اعتقاد برخی مردم محلی به شفا بخشی گوشت تشی است ، تشی که در برخی نواحی چوله و سیخور هم نامیده می شود ، در باور بسیاری از مردم گوشتی دارد که درمان درد مفاصل است ¹، باوری که البته تابحال از نظر علمی من تاییدیه ای برای آن ندیده ام .

_{پناهگاه حیات وحش عباس آباد ، تصویر از محمد بهشتی زواره}

ظرفیت دام مراتع ایران همیشه زمینه ساز بحث های فراوان بوده است ، حفاظت گرایان و سازمان محیط زیست عموما از دام مازاد مناطق ناراضی اند و در جوامع محلی هم جایگزینی برای دامداری سنتی وجود ندارد و عموما شغل جایگزینی هم وجود ندارد ، ضمن آنکه اقتصاد کشور نیز نیاز به تولیدات دامی را دارد .

در بسیاری از اداره های محیط زیست استانی ، کتاب های اطلس در مورد محیط طبیعی استانها تهیه می شود ؛ این اطلس ها عموما به معرفی مناطق حفاظت شده استان می پردازد و حاوی نقشه ها و اطلاعات پایه و تصاویر مناطق چهارگانه هر استان است.

نگارنده تا به حال هیچ یک از این اطلس ها را ندیده بود ، که دلیل ساده ای دارد ، انتشارات این اطلس ها معمولا اداره های استان مربوطه هستند و پس از توزیع عمده کتابها از طریق خود اداره ، این کتابها به مراکز پخش کتاب ارسال نمی شوند و برای علاقه مندان در دسترس نیستند.

_{یکی از مشهورترین و زیباترین تصاویر پلنگ در ایران ، پارک ملی تندوره ، سید بابک موسوی ، باز نشر شده در iew.ir}

در مطلب قبلی قسمت اول را مطالعه کردید ، حال قسمت دوم آیا پلنگ گونه مناسبی برای پرچمدار شدن است ؟ اما انتخاب یک گونه پرچمدار چه ویژگی باید داشته باشد ؟

منصوره ملکیان و محمود رضا همامی در کتاب مبانی زیست شناسی حفاظت برای انتخاب گونه پرچمدار 10 شرط میشمارند ، این 10 شرط را با پلنگ تطبیق میدهیم :

_{یکی از زیباترین تصاویر یوزپلنگ آسیایی در ایران ، 1391 ، نایبندان طبس ، دوربین تله ای ، انجمن یوز پلنگ ایرانی}

در زیست شناسی حفاظت (Conservation biology) ، مبحثی تحت عنوان گونه پرچمدار  (Flagship species) وجود دارد ، گونه پرچمدار ، گونه ای است که بر مبنای آسیب پذیر بودن ، جذابیت یا شاخص بودن برای جلب حمایت مردم انتخاب می شود.

گونه پرچمدار معمولا شامل گونه های کاریز ماتیک بزرگ هستند  که محبویت زیادی در میان مردم دارند.

پرنده نگری در ایران نسبتا رشته جوانی محسوب می شود ، منابع پرنده نگری در ایران هم به همین نسبت اندک هستند. من اولین بار در بازار کتابهای دست دوم دنبال کتاب پرندگان ایران درک اسکات که قبل از انقلاب چاپ شده بود گشتم ، ولی موفق به یافتن آن نشدم . کمی بعد کتاب پرندگان ایران جمشید منصوری که در سال 1379 توسط نشر ذهن آویز چاپ شده بود در دسترس قرار گرفت و با این کتاب برای اولین بار موفق شدم در مورد پرندگان ایران منبعی در اختیار داشته باشم ، خوب یادم هست دوست علاقه مندی که موفق به خرید کتاب نشده بود سالها امکان خرید منبعی در مورد پرندگان را نداشت ، تا زمانی که چاپ های بعدی کتاب پرندگان ایران در سالهای بعد (از جمله نمونه ای که من در اختیار دارم چاپ سال 1392 است) دوباره در دسترس قرار گرفت.

_{گربه شنی در پناهگاه حیات وحش عباس آباد ، تصویر از انجمن یوز پلنگ ایرانی}

قسمت اول مطلب گربه شنی را در مطلب قبلی دیدیم و حالا قسمت دوم :

گربه شنی متخصص شنزارها و دشتهایی با شن روان است . گربه های شنی زیستگاههای با خاک سفت و متراکم را انتخاب نمی کنند گرچه در مناطق عربی در کویرهای سنگی هم گزارش شده اند. گربه شنی براحتی در مناطق گرمسیر دمای 40 درجه بالای صفر (80 درجه در سطح شن) را تحمل میکند ، همچنین در ترکمنستان تا 25 درجه زیر صفر را هم تحمل می کند.

_{یکی از معروفترین تصاویر گربه شنی ، 1389 ، نایین ، تصویر از اداره محیط زیست نائین}

گربه شنی با اسم علمی  Felis margarita یکی از ناشناخته ترین گربه های طبیعت ایران است . در دنیا هم به خاطر شرایط خاص زیستگاهی این گربه  اطلاعات کمی از آن وجود دارد.

گربه شنی با جثه کوچکتر از گربه وحشی ، عموما در شمال قاره آفریقا و جنوب غربی قاره آسیا پراکنش دارد (از جمله مناطق وسیعی در ایران جزء پراکنش گربه شنی قرار دارد).

_{پلنگ ، پارک ملی تندوره ، سید بابک موسوی ، بازنشر شده در sib.ir}

در رابطه متقابل گرگها و گربه سانان حرفهای زیادی زده شده است . به خصوص در رابطه با دو گربه سان بزرگ کشورمان یعنی پلنگ و یوزپلنگ آسیایی نظریاتی ارائه شده است که حضور یکی از این گونه ها میتواند حضور دیگری را نفی کند .

در پارک ملی کویر مرکزی ، همزمان با کاهش گزارش یوزپلنگ آسیایی ، شاهد افزایش گزارش گرگ بودیم. مستند تنهاوش که قبلا در مجله گربه سانان به آن پرداختم ، به این مسئله اشاره میکند که همزمان با کاهش ثبت تصویر یوز در پارک ملی کویر در دوربین های تله ای ، تصاویر به ثبت رسیده از گرگ افزایش می یابد .