پلنگ ، پارک ملی گلستان ، تصویر از موسسه حیات وحش میراث پارسیان

بخش دوم (بخش اول را اینجا بخوانید ) : تا به حال تعدادی تحقیق در مورد طعمه های پلنگ در ایران صورت گرفته است . یکی از جامع ترین آنها تحقیقی است که المیرا شعر بافی بر روی پلنگ های پارک ملی گلستان انجام داده  است . در طی این تحقیق مابین اسفند 1387 تا اسفند 1388 از دو منطقه تنگه گل (جنگلی) و دگرمانلی (استپی)  در پارک ملی گلستان ، مجموعا 113 سرگین مورد بررسی قرار گرفت ، در این سرگین ها گونه های زیر بیشترین حضور را داشتند : گراز (54%) ، قوچ و میش (18%) ، کل و بز (9%) و دام (8%) ².

در طول دوره مطالعه بر روی رژیم غذایی پلنگ در پارک ملی گلستان، دو پلنگ هم بر اثر تصادف جاده ای از بین رفتند ، محتویات معده هر دو قلاده پلنگ مورد بررسی قرار گرفت و علی رغم اینکه در سرگینهای تجزیه شده اثری از تشی موجود نبود ، هر دو قلاده پلنگ تلف شده  از تشی به عنوان طعمه استفاده کرده بودند.  نویسندگان تحقیق رژیم غذایی پلنگ در پارک ملی گلستان بعد از تحلیل آمار ها به این نتیجه رسیدند که پلنگ عمدتا بر روی طعمه های بزرگ جثه (بزرگتر از 40 کیلوگرم) تمرکز دارد ، البته همانطور که در مقاله عنوان شده است ممکن است دلیل این مسئله فراوانی گرازها در میان دیگر زوج سمان پارک ملی گلستان باشد².

در طی سالهای 1385 تا 1386 دوربین گذاریهایی در پارک ملی ساریگل توسط محمد صادق فرهادی نیا و همکارانش انجام شد³. در مقاله ای که من دیدم از این دوربیها برای تجزیه و تحلیل ساختار جامعه گوشتخواران و روابط بین گونه ای استفاده شده بود ، اما در برخی مواقع به طعمه های پلنگ هم اشاره ای شده است. بر اساس سرگین هایی که طی سالهای 1384-1385 جمع اوری شده است ، 20% زیتوده مصرفی پلنگ در ساریگل ، پایکا است. برداشتی که با نتیجه پژوهش قبلی مبنی بر تغذیه پلنگ از طعمه های بزرگ تر متفاوت است. البته در هیچ یک از دوربین های تله ای تصویری که طی این تحقیق بررسی شده است ، تصویری از تشی ثبت نشده است.

پلنگ ، پارک ملی ساریگل ، تصویر از ولی محمدی ، بازنشر شده در iew.ir

همچنین یک تحقیق مقدماتی بر روی زیستگاههای پلنگ در رشته کوه بینالود و همچنین پارک ملی گلستان صیاد شیخی و همکاران انجام شده است⁴. البته به علت اینکه منطقه بینالود در محدوده مناطق آزاد قرار گرفته است، تنها سه نمونه سرگین از این منطقه به دست آمد که شامل گراز و قوچ و میش بوده است ، همچنین به بقایای  طعمه پلنگ در منطقه دره آلمه پارک ملی گلستان اشاره شده است که نشان داده است سگ اهلی در این منطقه طعمه پلنگ بوده است ، نویسندگان مقاله مجددا به بررسی محتویات معده پلنگ تلف شده در تصادف جاده ای هم اشاره میکنند که حاوی تیغ تشی بوده است⁴.

همانطور که  بررسی شد ، در سه مقاله بالا تشی چندان نقش مهمی در رژیم غذایی پلنگ با توجه به مستندات موجود ندارد. حتی در پارک ملی گلستان که ابعاد پژوهش گسترده بوده است و 113 سرگین جمع آوری شده است ، اثری از تشی بدست نیامده است ، اما از سوی دیگر مسئله شایان توجه این است که هر دو پلنگ تلف شده در تصادف جاده ای از تشی تغذیه کرده بودند.  گرچه این مسئله نیازمند تحقیقات بیشتر است ولی میتواند صرفا تصادفی باشد. در هر حال به نظر نمیرسد پلنگ عامل محدود کننده عمده ای برای تشی در زیستگاههایش در ایران باشد.

منابع :

1- راهنمای صحرایی پستانداران ایران ، هوشنگ ضیایی ، 1390

2- بررسی رژیم غذایی پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) ، در زیستگاههای پارک ملی گلستان ، المیرا شعر بافی ، حمید رضا رضایی ، بهرام حسن زاده کیابی ، برهان ریاضی و منصور مصداقی

3- ساختار جامعه گوشتخواران و روابط بین گونه ای آنها در پارک ملی ساریگل ، محمد صادق فرهادی نیا ، نگین ولیزادگان ، فاطمه حسینی زواره ای ، محمد تقدیسی

4-بررسی مقدماتی رژیم غذایی پلنگ ایرانی با تاکید بر مقایسه روشهای نوین و کلاسیک ، صیاد شیخی ئیلانلو ، حمید رضا رضایی و داوود فداکار