پلنگ آفریقایی در تلاش برای شکار تشی(نمونه آفریقایی) ، Dave Hamman ، بوتسوانا
در زیستگاههای ایران تشی (با نام علمی Hystrix indica) یکی از آشناترین جونده هاست ، دلایل مختلفی وجود دارد که این جونده را مشهور کرده است ، یکی از شاخص ترین ها اعتقاد برخی مردم محلی به شفا بخشی گوشت تشی است ، تشی که در برخی نواحی چوله و سیخور هم نامیده می شود ، در باور بسیاری از مردم گوشتی دارد که درمان درد مفاصل است ¹، باوری که البته تابحال از نظر علمی من تاییدیه ای برای آن ندیده ام .
یکی از دلایل دیگر شهرت تشی ، شهرت به پرتاب خارهای بلندش (که تا 35 سانتی متر هم گزارش شده است) ، شهرتی که البته اشتباه است ، خارهای تشی قابلیت پرتاب ندارد ، بلکه سیستم دفاعی تشی به صورتی است که در موقع خطر برای بزرگ جلوه دادن خود ، خارها را سیخ می کند و خود را از پشت و یا بغل به مهاجم می کوبد ، همچنین برخی مواقع در هنگام فرار ناگهان می ایستد و باعث برخورد مهاجم به خارها میشود . در هر دو حالت خارهایی که از ریشه سست هستند کنده میشوند و در بدن حیوان مهاجم باقی می مانند¹ .
حتی در یک مورد ، فردی که در استان اصفهان پدرش با خار تشی زخمی شده بود ، عفونت شدیدی کرده بود و این فرد به نگارنده عنوان میکرد که خارهای تشی زهر آلود است که طبعا این اعتقاد هم درست نیست ، این مسئله میتواند به نظر من به دلیل آلوده بودن خار تشی (به دلیل کشیده شدن روی زمین) و در نتیجه ایجاد عفونت در بدن مصدوم باشد (انسان یا حیوان) .
تشی گونه ای است که مشاهده مستقیم آن نسبتا اندک است . هوشنگ ضیایی در کتاب پستانداران ایران عنوان می کند که تشی معمولا چند ساعت بعد از تاریک شدن هوا از لانه خارج میشود ، نگارنده نیز طی دوربین گذاری های دو منطقه در استان اصفهان این مسئله را مشاهده نمود که برخلاف بسیاری از گونه های مانند روباه معمولی که بلافاصله با نزدیک شدن غروب فعالیتشان را آغاز می کنند (البته نه همیشه) ، اما در غالب مواقع تشی بسیار دیر هنگام در دوربین تله ای ظاهر میشد.
پلنگ ، پارک ملی سالوک و ساریگل ، تصویر از انجمن یوزپلنگ ایرانی و Future4leopards .
هوشنگ ضیایی در کتاب پستانداران ایران عنوان می کند که دشمن اصلی طبیعی تشی پلنگ است (و شکار بچه ها توسط جغد های بزرگ) و به دلیل کم شدن شکارچی عمده یعنی پلنگ ، شبگرد بودن ، داشتن وسیله دفاعی مناسب ، تطابق با محیط های مختلف جمعیت خوبی دارد و حتی در برخی مناطق جنگلی فارس و کرمان با جویدن پوست درختان به خصوص بنه باعث خشک شدن این درختان شده است¹.
بسیاری از این گزاره ها قابل تایید است ، شبگرد بودن و به خصوص در ساعات پس از تاریکی فعال شدن میتواند به نفع گونه باشد. ضمنا تشی وسیله دفاعی بسیار کارایی را هم در اختیار دارد . اما ما چقدر از گزینه اصلی یعنی این که شکارچی عمده تشی پلنگ است ، مدارک قابل استناد در ایران داریم ؟
ادامه و منابع در مطلب بعدی.