مرکز اداری پارک ملی گلستان ، تصویر از محمد بهشتی زواره
پارک ملی گلستان ، یکی از شاخص ترین پارک ملی ایران و غرب آسیاست ، ناحیه ای اکوتونی که بسیاری از ویژگی های مناطق مرطوب را در کنار مناطق استپی دارد ، در سالهای دهه 50 شمسی ، با گزارشهایی از یوزپلنگ آسیایی ، این منطقه احتمالا یکی از معدود نقاط ایران با تراکم گربه سانان متنوع و بزرگ بوده است .
به راستی هم هنگامی که فکر میکنیم روزی ببر مازندران ، یوزپلنگ آسیایی و پلنگ همه در پارک ملی گلستان امروزی زیست میکردند، منطقه گلستان را به منطقه ای بی همتا تبدیل میکردند ، با سه گربه سان بزرگ جثه .
پارک ملی گلستان ، سالها به عنوان شکارگاه سلطنتی خاندان پهلوی و مهماننان آنها استفاده میشد ، جک اوکانر که یکی از نویسندگان معروف مجلات شکار آمریکا بود ، داستانهای بسیار زیبایی از شکارهایش در منطقه گلستان امروزی دارد.
هنگامی که چند روز پیش از پارک دیدن کردیم ، به طور اتفاقی به مسجدی در روستای تنگراه رفتیم تا از ساختمان مسجد دیدن کنیم ، مسجد خالی بود و تنها پیرمردی با موی سفید نشسته بود ، هنگامی که متوجه شد ما برای بازدید از پارک آمده ایم ، خودش را معرفی کرد ، محیط بانی بود با 30 سال سابقه در پارک که چند سالی میشد بازنشسته شده است . با آه و حسرت از گله های پر تعداد کل و بز که گاه تا 300 راس میرسیده ، صحبت میکرد ؛ گله هایی که امروزه نشانی از آنها نیست . ضمنا سالهاست که آمار دقیقی از جمعیت مرال و شوکای پارک ملی گلستان هم به چشم نمیخورد .
جاده مشهد که از داخل پارگ ملی گلستان عبور میکند از فراز بخش جنگلی پارک ، تصویر از محمد بهشتی زواره
این مسائل باعث شد با سازمان محیط زیست با توسل به تغییرات مدیریتی در پی انجام اصلاحاتی برای جلوگیری از کاهش جمعیت حیات وحش پارک ملی شود . اما همچنان همه نگران وضعیت پارک ملی هستند و کاهش جمعیت حیات وحش ظاهرا روند نگران کننده ای در پارک ملی گلستان دارد .
آخرین آمار موجود منشر شده از پارک ملی گلستان که من به آن دسترسی پیدا کردم این آمار است که در سال 1395 منتشر شده است (اینجا ):
کل و بز : 500 راس
آهو : 420 راس
قوچ و میش : 4500 راس
در مطلب – وقتی گراز در منو نیست – که به بررسی وضعیت طعمه های پلنگ در پارک ملی گلستان پرداختیم ، نویسندگان مقاله تداخل منافع پلنگ و شکارچیان غیر مجاز را بسیار حیاتی میداند . شهید شدند محیط بان باشقره در سال گذشته و درگیری های مسلحانه متعدد ، نشان دهنده این است که فشار شکار غیر مجاز در منطقه بالاست .
نویسندگان مقاله – وقتی گراز در منو نیست – آمار حیات وحش پارک ملی گلستان را به این صورت برآورد می کنند، گرچه این برآورد تخمینی است ولی با توجه به نبود آمار از منطقه به هرحال قابل اعتنا است :
کل و بز : 519 راس
مرال : 257 راس
قوچ و میش : 4275 راس
گراز : 6478 راس
با توجه به اینکه در سرشماری های اخیر ، آماری از مرال و گراز داده نشده است ؛ همچنین آمار کل و بز و قوچ میش استخراج شده توسط نویسندگان مقاله به آمار مشاهده مستقیم محیط بانان در آمار سال 95 بسیار نزدیک است ، میتوانیم این آمار را بپذیریم . البته آمار های مرال و گراز ارائه شده اتفاقا بسیار هم حیاتی است ، زیرا در مورد مرال آماری نداریم و در مورد گراز در مورد مهمترین طعمه پلنگ در پارک ملی گلستان صحبت میکنیم ، که باید آمار آنرا برای برنامه ریزی حفاظت داشته باشیم .
ادامه در مطلب بعدی .