تصویر زیبای محمود شکیبا از پلنگ در پارک ملی گلستان . باز نشر در سرزمین من 

وقتی گراز در منو نیست ، ارزیابی رقابت در شکار بین گوشتخواران و شکارچیان غیر مجاز

بهره برداری بیش از حد از حیات وحش برای گوشت پدیده فراگیری است ، که بسیاری از گونه ها را به انقراض کشانیده است . این الگو چه به صورت شکار چه به صورت دامگذاری ، شبکه های غذایی را تحت تاثیر قرار می دهد ، از آنجاییکه گونه هایی که هدف قرار میگیرد ممکن است نقش مهمی در رژیم غذایی گوشتخواران داشته باشد . یک پژوهش جدید نشان می دهد که انسان به طرز غیر منصفانه ای ، یعنی 1.9 برابر بیشتر از تمام شکارچیان طبیعی از گونه ها بهره برداری می کند ، این تحقیق بر روی جوامع شکارچی انجام شده است .

بنابر این ممکن است انسان بر سر منابع غذا با گوشتخواران رقابت کند و به عنوان یک شکارچی بی مسئولیت عمل کند .

گوشتخواران بزرگ به شدت نسبت به تراکم و زیتوده شکارهای ترجیحی شان حساسند. کاهش طعمه ، یکی از اصلی ترین تهدیدات گوشتخواران در سراسر جهان است . وقتی که طعمه کمیاب است ، گوشتخواران بزرگ ممکن است توانایی شکارشان را با افزایش قلمرو و یا تغییر الگوهای رفتاری افزایش دهند. با این حال اگر رقابت به مرحله حساسی برسد ، تغییر طعمه هم گزارش شده است .

به علاوه کاهش طعمه ممکن است گوشتخواران بزرگ نظیر گربه های بزرگ را به سمت دام اهلی متمایل کند و باعث آغاز اقدام متقابل انتقام جویانه انسان باشد.

بنابراین کاهش طعمه عامل مهمی در برنامه نجات گوشتخواران بزرگ است ، که نیازمند توجه از سوی حفاظت کنندگان است.

رقابت غذایی میان گوشتخواران در بومشناسی مورد توجه قرار گرفته است . بنابر این تحقیقات گوشتخواران در هنگام موجود بودن طعمه از منابع مختلف تغذیه می کنند و هنگام کاهش طعمه بر سر آن رقابت می کنند . همپوشانی قلمرو گوشتخواران ، ممکن است باعث تشدید رقابت میان آنها شود ، با این حال نقش انسان به عنوان شکارچی داخل قلمرو گوشتخواران به ندرت مورد بررسی قرار گرفته است . در جهان در حال تغییر امروزی همزیستی انسان و حیوانات شکارچی برای حفاظت اجتناب ناپذیر است .  بررسی اختلافات در قلمرو اکولوژیکی هر دو (انسان و گوشتخواران) ضروری است .

پلنگ ، پارک ملی گلستان ، موسسه میراث حیات وحش پارسیان

بررسی همه این جهات برای حفاظت از گربه های بزرگ ضروری است ، مانند پلنگ ایرانی ( Panthera pardus saxicolor) ، یکی از بزرگترین جمعیت های پلنگ در ایران در پارک ملی گلستان زیست میکند . در طی دوربین گذاری هایی که گزارش آن در سال 2014 منتشر شده است ، جمعیت پلنگ پارک ملی گلستان بین 23 تا 42 فرد تخمین زده می شود¹.

بزرگترین تهدید پلنگها در پارک ملی گلستان ، تصادفات جاده ای برآورد می شود. البته کاهش شدید سه سمدار شاخص پارک ملی گلستان از دهه 50 شمسی به این سو هم میتواند دلیل مهمی برای تهدید پلنگها باشد ، با وجود اینکه شکار غیر مجاز بیشتر روی سمداران متمرکز است ، نه روی پلنگ . بررسی بازخورد و پاسخ پلنگ به این کاهش میتواند به ما برای حفاظت از پلنگ کمک کند.

در این تحقیق همپوشانی رژیم غذایی پلنگ و شکارچیان غیر مجاز بررسی شده است ، تا نتیجه کاهش طعمه بر روی پلنگ بررسی شود .

فرضیه مطرح شده در این بررسی این است که همپوشانی زیاد طعمه پلنگ و شکارچیان غیر مجاز میتواند خطری بالقوه برای پلنگ در آینده در پارک ملی گلستان باشد.

پارک ملی گلستان قدیمی ترین پارک ملی ایران است و در ضمن ذخیره گاه بیوسفر یونسکو نیز هست.  شش سمدار در پارک ملی گلستان زندگی می کنند که بیشترین فشار شکار غیر مجاز روی آنان است. هیچ روستایی در پارک ملی وجود ندارد ، هرچند به فاصله 2 کیلومتری از مرزهای پارک 15 روستا که مجموعا حدود 8660 سکنه دارد وجود دارد. شغل اکثر این افراد کشاورزی و دامداری است .

برای بررسی رژیم غذایی پلنگ ، از سال 2011 تا 2014 (1390 تا 1393) سرگین پلنگ از سراسر پارک ملی گلستان جمع آوری شد تا با آنالیز موهای موجود در سرگین نوع طعمه مشخص شود . همچنین برای کمک به آنالیز سرگین ها از باقیمانده استخوان ، سم ، پنجه و غیره استفاده شد.

برای بررسی میزان شکار غیر مجاز در پارک ملی گلستان ، از آمار رسمی پارک ما بین سالهای 2007 تا 2014 ( 1386 تا 1393) استفاده شد . شکار غیر مجاز در پارک ملی گلستان در مورد مرال عمدتا در فصل گاوبانگی است و در مورد بقیه گونه ها در دشتهای باز و جنگل شکار انجام میشود که بسته به محل با استفاده از مه یا درختان شکارچیان غیر مجاز سمداران را شکار میکنند.

قوچ اوریال ، پارک ملی گلستان ،بهراد فرخنده ، عصر ایران .

در تحقیق سعی شد تا طعمه اصلی با استفاده از آنالیز سرگین برای پلنگ و با استفاده از رکوردهای قانونی ضبط شکار برای نوع طعمه شکارچیان غیر مجاز بررسی شود. به نظر می رسد پازن (Capra aegagrus) در حدود 53 کیلومتر مربع پارک پراکنش داشته باشد ، قوچ اوریال(Ovis vignei) در 340 کیلومتر مربع از پارک (عمدتا در شرق) ، همچنین با استفاده از دوربین تله ای و نرم افزارهای مختلف 422 کیلومتر مربع از جنگلهای پارک ملی گلستان زیستگاه مرال ((Cervus elaphus ، در مورد میزان اشغال زیستگاه توسط گراز (Sus scorfa) رقم خاصی در مقاله ذکر نشده است.

در مورد ترجیح شکارچیان غیر مجاز برای طعمه شان ، همچنین از مصاحبه با آنان استفاده گردید. با توجه به ماهیت غیر دولتی و غیر رسمی نویسندگان مقاله ، برخی شکارچیان غیر مجاز موافقت کردند که با نویسندگان مصاحبه کنند.  افراد مصاحبه شونده مابین 29 تا 66 سال داشتند.

ادامه مطلب و منابع در مطلب بعدی .