پلنگ ، پارک ملی گلستان ، بهراد فرخنده ، عصر ایران

در مطلب قبلی بخش اول وقتی گراز در منو نیست منتشر شد ، حالا قسمت دوم :

در مجموع در طول پروژه ، 77 سرگین و 12 باقیمانده شکار پلنگ جمع آوری شد و همچنین 75 گزارش شکار که مجموعا منجر به شکار 113 سمدار شده بود جمع آوری گردید .

آنالیز اطلاعات سرگین ها و باقیمانده شکار پلنگ نشان داد که بیشترین فراوانی طعمه را به ترتیب گراز (67 %) ، بزکوهی (18%) ، قوچ و میش اوریال (13%) و مرال (2%)  در میان طعمه ها دارند.

در مورد شکارچیان غیر مجاز بررسی داده ها نشان داد که بیشترین فراوانی را در شکار غیر مجاز به ترتیب قوچ و میش اوریال (69%) ، مرال (14%) ، بز کوهی (10%) و گراز (7%) دارند.

 

نویسندگان مقاله با استفاده از تخمین های آماری و مشاهدات مستقیم ، آمار گونه های مختلف در پارک ملی گلستان را به این ترتیب تخمین زده اند : 519 راس بزکوهی ، 4275 راس قوچ و میش اوریال ، 257 راس مرال و 6478 راس گراز .

در طی مقاله با توجه به داده های به دست آمده به نظر می رسد پلنگ و شگارچیان غیر مجاز همپوشانی بسیار اندکی با یکدیگر دارند . این به علت نقش کلیدی یک طعمه است ؛ گراز . گراز طعمه اصلی پلنگ در پراک ملی گلستان است ، ولی شکارچیان غیر مجاز علاقه ای به آن نشان نمیدهند ، به نظر میرسد که با توجه به حرام گوشت بودن گراز ، کمترین فشار شکار غیر مجاز در سراسر ایران در مناطق حفاظت شده متوجه این گونه باشد .به نظر میرسد به همین دلیل طی 4 دهه اخیر جمعیت گراز در پارک ملی گلستان 58 درصد افزایش داشته است . به نظر میرسد که تغذیه پلنگ از گراز در ایران رو به افزایش باشد و به خصوص در برخی مناطق جنگلی جمعیت فراوان گراز ، کمبود طعمه های جایگزین برای پلنگ را جبران کند. با این حال در بسیاری از مناطق ایران که گراز جمعیت چندان بالایی ندارد ، ممکن است آینده پلنگ به علت کاهش طعمه تحت تاثیر قرار بگیرد . همچنین گراز برای پلنگ طعمه پر هزینه ای محسوب میشود که شکارش انرژی زیادی طلب می کند و شانس آسیب رسیدن هم دارد . با توجه به روند فعلی کاهش طعمه ها در پارک ملی گلستان ، ممکن است برخی سمداران در پارک ملی گلستان منقرض شوند که این خود فشار بر پلنگ را افزایش می دهد ، با این حال البته شکارچیان غیر تخصصی (مانند پلنگ) به این شناخته میشوند که آسیب کمتری این مسئله میبینند زیرا میتواند به طعمه دیگری روی بیاورند . در هر حال ساده کردن زنجیره های غذایی می تواند تاثیر زیادی روی اکوسیستم بگذارد .

گراز ، پارک ملی گلستان ، ابوطالب ندری ، خبرگزاری مهر

بهتر است به جای حفاظت ساده از گوشتخواران راس هرم غذایی و طعمه های آنان ، به روابط پیچیده بین گوشتخواران و منابع طبیعی در دسترس و تاثیر بلند مدت آن بر روی آنان پرداخت.

در مورد ترجیح غذایی پلنگ و شکارچیان غیر مجاز چند نکته وجود دارد . برای مثال به نظر میرسد که شکارچیان غیر مجاز در گزارشات خود از شکار مرال قدری اغراق میکنند . تعداد مرال در 4 دهه اخیر حدود 89 درصد کاهش داشته است و با وجود اینکه ترجیح بالایی در بازار گوشت شکار دارد ، اما چندان در دسترس نیست . در مورد پلنگ ، مرال نقش ضعیفی با توجه به فراوانی اندکش در پارک ملی گلستان در رژیم غذایی پلنگ دارد .

برعکس در مورد قوچ اوریال به نظر میرسد ، قوچ اوریال متحمل فشار بیشتری از ناحیه شکار غیر مجاز نسبت به آنچه شکارچیان عنوان میکنند میشود . با وجود در دسترس تر بودن ، زندگی در مناطق باز ، ممکن است درصد موفقیت پلنگها در شکارشان را کاهش دهد. بنابر این به نظر میرسد قوچ اوریال طعمه چندان دلخواهی برای پلنگ در پارک ملی گلستان نباشد.

تنها گونه ای که ترجیح غذایی بالایی برای هر دو گروه پلنگها و شکارچیان غیر مجاز دارد ، بز کوهی است .  از دهه 50 خورشیدی به این سو ، پازن های پارک ملی گلستان بر اثر فشار شکار غیر مجاز کاهش 88 درصدی را پشت سر گذاشته اند. با وجود کمیابی بزکوهی در پارک ملی گلستان ، بز کوهی به طور قابل توجهی ، مورد توجه پلنگها و شکارچیان غیر مجاز است و به شدت توجه پلنگ ترجیح داده می شود . حفاظت از آخرین لکه های پراکنش بزکوهی در مناطق صخره ای پارک ملی گلستان ، باید برای نجات پلنگهای پارک ملی گلستان به شدت مورد توجه قرار بگیرد .

قوچ و میش ، پارک ملی گلستان ، ابوطالب ندری ، خبرگزاری مهر

این تحقیق البته کاستی هایی هم دارد . از جمله اینکه جامعه آماری سرگین ها کوچک است و تحیق در سالهای کمی جریان داشته است . نتیجه تحقیق تفاوت معنا داری با تحقیقاتی که در سالهای قبل بر روی طعمه های پلنگ و تغذیه پلنگ در پارک ملی گلستان انجام شده است ندارد . به علت کمبود داده ، دو گونه که توسط پلنگ و شکارچیان غیر مجاز در محدوده پارک ملی گلستان شکار می شوند یعنی شوکا و آهو از مطالعه حذف شدند . با این حال این دو گونه نقش فرعی در رژیم غذایی پلنگ و ترجیح شکارچیان غیر مجاز دارند ، چنانچه 85 درصد شکار موفق توسط شکارچیان غیر مجاز و 75 درصد رژیم غذایی پلنگ در پارک ملی گلستان را 4 گونه سمدار بررسی شده تشکیل می دهند. مسئله دیگری که در این تحقیق باید مورد توجه قرار بگیرد ، این است که تخمین اندازه جمعیت مرال و گراز با استفاده از دوربین های تله ای که برای رصد پلنگ کار گذاشته بودند ، صورت گرفته با توجه به اینکه الگوی حرکتی گوشتخواران و علفخواران متفاوت است این مسئله روی تخمین جمعیت گراز و مرال تاثیر می گذارد . نکته دیگر این است که داده های مختلف جمع آوری شده برای این تحقیق از بازه های زمانی مختلفی جمع آوری شده اند. ضمنا با توجه به حساسیت های شکار غیر مجاز ، مصاحبه با تمام شکارچیان غیر مجاز امکان پذیر نبوده است .

بز کوهی ( بز و پازن ) ، پارک ملی گلستان ، ابوطالب ندری ، خبرگزاری مهر 

در نهایت باید توجه داشت ، حفاظت از گوشتخواران ، بایستی رژیم غذایی آنها را هم در بر بگیرد و برای کاهش طعمه های آنان چاره ای اندیشیده شود . در تحقیق روی پلنگ و شکار غیر مجاز در پارک ملی گلستان مشخص شد ، هر کدام از این دو گروه قلمرو خود را دارند و جدایی این دو قلمرو به خصوص به خاطر وجود گراز است که به دلایل مذهبی توسط شکارچیان غیر مجاز ترجیح داده نمی شود . با توجه به داده های موجود تغییر رژیم غذایی پلنگ و تمرکز روی گراز میتواند به دلیل کاهش دیگر طعمه ها باشد . شکارچیان غیر مجاز ترجیح میدهند که شکارهایی با گوشت بیشتر شکار کنند (مرال) ولی در نهایت به سمت گونه فراوانتر می روند (قوچ اوریال) . با وجود اینکه هم اکنون رژیم غذایی پلنگ با ترجیح شکار شکارچیان غیر مجاز همپوشانی اندکی دارد ، کاهش وسعت رژیم غذایی پلنگ ممکن است روی پایداری جمعیت پلنگ در بلند مدت تاثیر بگذارد .

بنابر این حفاظت در پارک ملی گلستان بایستی بازوهای اجتماعی اقتصادی هم داشته باشد تا بتواند جمعیت روبه کاهش سمداران پارک ملی گلستان را حفظ کند .

 

این مطلب ترجمه و خلا صه ای است از این مقاله :

When pork is not on the menu : Assessing trophic competition between large carnivores and poachers

Arash Ghoddousi , Mahmood Soofi , Amirhossein Kh.Hamidi , Tanja Lumetsberger , Lukas Egli , Sheyda Ashayeri  , Bahram H.kiabi , Maththias Waltert

2017

 

1- این مقاله در مورد دوربین گذاری روی پلنگ در پارک ملی گلستان است که در سال 2014 چاپ شده و جزء منابع مقاله بالا است :

Camera trap study of Persian leopard in Golestan National Park , IRAN , Cat news 60

Hamidi A.K ,Ghoddousi A , Soufi M , Ghadirian T , Jowkar H , Ashayery S.