نمایی از منطقه کالمند بهادران ، تصویر از محمد بهشتی زواره
منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، قسمت چهارم
پرندگان :
در مجموع ، 48 گونه پرنده در منطقه کالمند بهادران زیست می کنند که تعدادی از پرندگان شکاری در خطر انقراض را هم شامل می شود . جالبترین گزارش پرندگان شکاری منطقه کالمند بهادران ، ثبت یک گزارش از جغد با نام علمی Strix butleri در سال 1394 در منطقه کلوت سرخابی در حاشیه منطقه کالمند بهادران است .
تصویر جغد Strix butleri با نام انگلیسی Humes owl . تصویر از دوربین تله ای (میراث پارسیان و جوامع محلی روستای دهنو ، باز نشر شده در ایرنا .
این جغد کمیاب تنها یکی ، دو گزارش مستند از حضورش در ایران را در تاریخچه دارد. دوربین های تله ای از این جغد تصویر برداری کردند که بسیار ارزشمند است . گزارش های قبلی مربوط به استان خراسان رضوی و جم در استان بوشهر است . در متن خبر ایرنا که لینک اش را در زیر این مطلب قرار میدهم ، عنوان شده که بعد از مشورت با ماگنوس راب متخصص جغدها ، این جغد ، جغد طلایی شناخته شده است ، البته نام انگلیسی گونه ای که در مشهد (بابک موسوی و علی خانی از این جغد در مشهد عکاسی و آنرا گزارش کرده است) گزارش شده و در iucn جغد عمانی آورده شده است.
در کتاب پرندگان خاورمیانه پورتر این پرنده با نام انگلیسی Hume's owl آمده است ، فرید مبصر در کتاب راهنمای میدانی پرندگان ایرانی نام انگلیسی را جغد عمانی و نام فارسی را همین جغد طلایی ذکر کرده است. در کتاب راهنمای پرندگان ایران جمشید منصوری هم نام جغد طلایی آمده است . (اگر در مقاله دیگری فرصت بررسی گزارشهای این گونه فراهم شد لینک را اینجا قرار میدهم )
شاهین ، کالمند بهادران ، 1397 ، تصویر از جواد شکوهی ، باز نشر شده در ایسنا
همچنین جواد شکوهی ، محیط بان منطقه در بهمن ماه 1397 از یک شاهین پشت گردن سرخ در این ناحیه تصویر برداری کرد که قبل از آن در استان یزد گزارش نشده بود. در مورد شاهین پشت گردن سرخ که با نام انگلیسی Red naped shaheen ، معرفی میشود من منبع دقیقی پیدا نکردم . در کتاب پرندگان خاورمیانه ریچارد پورتر ، این پرنده Barbary falcon ، نامیده شده است و پرویز بختیاری هم در کتاب پرندگان شکاری ایران همین نام را آورده است با نام فارسی شاهین و نام علمی Falco pelegrinoides که به نظر من اگر کتاب را بخواهیم فصل الخطاب قرار دهیم ، همین درست است ، یعنی این پرنده را شاهین بنامیم . این پرنده در دشت مهدی آباد عکاسی شده است . (اگر در مقاله دیگری فرصت بررسی بیشتر پیدا شد لینک را اینجا قرار می دهم)
پرنده شاخص دیگر هوبره است ، حضور هوبره در منطقه کالمند چندان پررنگ نیست . در مورد دلیل کم شدن حضور هوبره ، بیشتر تغییر کشت در مزارع داخل منطقه از یونجه و گندم به پسته عنوان می شود . نگارنده در پناهگاه حیات وحش عباس آباد نایین در استان اصفهان هم همبستگی نزدیکی میان حضور هوبره و مزارع گندم دیده بود .
منطقه دشتی کالمند بهادران ، تلمبه بادی ، تصویر از نگارنده
در مجموع با توجه به اقدام سازمان محیط زیست برای تاسیس مناطق قرق در اطراف کالمند بهادران ، با وجود جاده های متعدد و خشکسالی شدید ، و تعارضات معدن سرب و روی مهدی آباد (یکی از بزرگترین معادن سرب و روی خاورمیانه) مجموعه مناطق حفاظت شده مناسبی(شامل منطقه تحت نظارت سازمان و منطقه قرق) بوجود آمده است که میتواند به نفع بسیاری از گونه ها باشد ، اما همچنان گونه های مهاجر یا با قلمرو گستره مانند گوشتخواران آسیب بسیاری از جاده ها خواهند دید که مانند بسیاری از مناطق ایران قابل اجتناب نیست . اما مجموعه مناطق کالمند و زیستگاههای اطرافش در آینده برای گربه سانان ، زیستگاه مهمی خواهد بود ، همچنین با توجه به گزارشات اخیر از پرندگان نادر شکاری اهمیت این منطقه از نظر تنوع فون پرندگان هم بسیار بالاست .
با تشکر از اداره محیط زیست استان یزد ، معاونت محیط طبیعی اداره یزد ، آقای علیان سرپرست پاسگاه محیط بانی کالمند و اداره محیط زیست مهریز .
منابع : مقاله تنوع زیستی و چالش های مدیریتی در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، اعظم حبیبی پور ، حسن اکبری ، 1390
مقاله معرفی مجدد گور ایرانی (Equus hemionus onager) به طبیعت ، مطالعه موردی منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، حسن اکبری ، محمد صادق فرهادی نیا ، اعظم حبیبی پور ، علی شاکر ، 1391
ایرنا ، صفحه شخصی جواد شکوهی در اینستاگرام ، دیده بان محیط زیست ، iucn ، ایسنا ،Avian Research ، قرق علی آباد
و بازدید میدانی از منطقه کالمند بهادران