مرکز تکثیر گورخر ، منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، تصویر از نگارنده
قسمت اول گزارش منطقه حفاظت شده کالمند بهادران در مطلب قبلی و قسمت دوم را در ادامه ببینید:
مرکز تکثیر گورخر آسیایی :
این مرکز ، مرکز نسبتا موفقی بوده است . این سایت گورهای خود را از پناهگاه حیات وحش توران دریافت کرده است. در سال 1376 ، دو راس گور نر و دو راس گور ماده به این مرکز انتقال پیدا کردند . پس از آن با فنس کشی محدوده تنگ حنا ، تعدادی از گورها به این محدوده فنس کشی شده انتقال پیدا کردند .محدوده تنگ حنا ، با وسعت ؟ هکتار ، محدودی است که توسط دو رشته کوه در امتداد یکدیگر محصور شده و با فنس کشی ابتدا و انتهای آن محدوده ای امن برای گورها ایجاد شد .
البته با گذشت زمان ، گورها از فنس ها عبور کردند و اکنون در حاشیه منطقه تنگ حنا نیز گورها دیده میشوند . بسیاری از گورهای مراکز تکثیر ایران از گورهای سایت گوراب تامین شده اند . سایت تکثیر گور ابرکوه ، سایت تکثیر پارک ملی کویر ( در سال 1397) تنها برخی از سایتهای دریافت کنند گور از سایت گوراب بوده اند .
در حال حاضر (دی ماه 1397 ) ، 17 راس گور در منطقه تنگ حنا به حالت وحشی زیست می کنند و تعداد 14 راس گور هم در سایت تکثیر در محوطه 113 هکتاری فنس کشی شده زیست می کنند .
گورخرهای مرکز تکثیر منطقه کالمند بهادران ، تصویر از محمد بهشتی زواره
تاریخچه رها سازی گورها در تنگ حنا به سال 1389 بازمیگیرد. در این سال 12 راس گور که قبلا از مرکز تکثیر گوراب به منطقه تنگ حنا منتقل شده بودند ، پس از دو سال در منطقه تنگ حنا رها سازی شدند . ترکیب جنسیتی این گورها شامل 5 راس نر ، 6 راس ماده و یک ماده نابالغ بوده است . یکی از مسائل مهم در معرفی مجدد گونه ها پایش جمعیت پس از رها سازی است که در مورد گورهای رها ساززی شده در تنگ حنا به دقت انجام شده و هنوز هم با دقت پیگیری می شود ولی علی رغم شرایط مناسب رشد چندانی در جمعیت گور کالمند دیده نمیشود .
گور ، مرکز تکثیر گور منطقه حفاظت شده کالمند ، تصویر از محمد بهشتی زواره
در مورد موفقیت یا عدم موفقیت پروژه های رهاسازی ، عنوان میشود که این موفقیت را بایستی بر اساس درصد افرادی که پس از پایان سال نخست رها سازی بقا می یابند بررسی کرد . با توجه به تلفات موجود در این سالها و بازگشت 3 راس گور به مرکز تکثیر نمیتوان با قطعیت دلیل عدم افزایش جمعیت محسوس گورها را عنوان کرد .
گورها حیوانات مقاومی هستند و می توانند گستره وسیعی از شرایط محیطی را تحمل کنند ، مانند سرما و گرمای شدید ، پوشش گیاهی فقیر . بنابر این در سایر نقاط جهان گورها گونه ای محسوب میشوند که تجربیات موفقی از رها سازی دارند . (مثلا دو مورد معرفی مجدد در اسرائیل ) ، اما در ایران تا قبل از معرفی مجدد گور به منطقه کالمند بهادران ، تنها یک تجربه معرفی مجدد در منطقه خوش ییلاق استان سمنان وجود دارد که در دهه 50 خورشیدی انجام شده است . علی رغم اینکه گورها تا دهه 70 هم همچنان در خوش ییلاق زیست می کردند ، نهایتا همگی شکار شدند .
محیط بانی تنگ حنا ، منطقه حفاظت شده کالمند بهادران ، تصویر از نگارنده
در منطقه رامون اسرائیل که معرفی مجدد گورها با موفقیت انجام شده است ، دو عامل مهم وجود دارد یکی اندازه اولیه و دیگر تاثیر خشکسالی در زمان بارداری گورها . با توجه قلمرو طلبی گورهای نر و تاثیر درون آمیزی ناشی از جفت گیری گورهای نر غالب ، معرفی نر و ماده های جدید به جمعیت رها سازی شده ضروری است . همچنین با توجه به خشکسالی مداوم در زیستگاه بایستی این خشکسالی ها مدیریت شوند تا گور بتواند به جمعیت پایداری برسد.
ضمن آنکه در این سال طعمه خوارانی مانند گرگ هم تاثیر چندانی در جمعیت گور رها سازی شده در کالمند نداشته اند .
گور ، مرکز تکثیر منطقه کالمند بهادران ، تصویر از نگارنده
در مجموع پس از گذشت حدود 9 سال تغییر جمعیتی چندانی در جمعیت آزاد سازی شده به چشم نمی خورد . یعنی از 12 گور به 17 گور رسیده ایم . با توجه به اینکه همه گورهای مرکز تکثیر گوراب از 4 گور اولیه توران تکثیر شده اند برای افزایش جمعیت گورها انتقال گورهای جدید که از درون آمیزی جلوگیری کنند می تواند به افزایش جمعیت کمک کند . به هر حال معرفی مجدد گور به منطقه کالمند نسبت به پروژه قبلی در خوش ییلاق ، یک قدم جلوتر است .
ادامه در مطلب بعد ، برای مطالعه منابع مطلب به قسمت آخر مراجعه کنید .