مجله گربه سانان و محیط زیست

_{یک خودروی پاژن خارج از رده به علت مشکلات شاسی در محیط زیست استان یزد ، تصویر از نگارنده}

سازمان محیط زیست ایران برای حفاظت از عرصه طبیعی پراکنده در سراسر ایران ، وابسته به خودروهای دودیفرانسیل و موتورسیکلت های بیابانی است . سالها انواع خودروهای دو دیفرانسیل و موتورهای تولید داخل و ندرتا وارداتی ستون فقرات بدنه اجرائی سازمان محیط زیست برای پوشش میلیونها هکتار مناطق حفاظت شده در سراسر ایران بوده اند .

تاریخچه استفاده از خودروهای دودیفرانسیل در سازمان حفاظت از محیط زیست بسیار طولانی و متنوع است . لندرور ، جیپ صحرا ، پاترول ، پاژن ، رنج روور ، نیسان پیکاپ ، ریچ ، کاپرا و به ندرت تویوتا هایلوکس و بسیاری خودروهای دیگر در سیاهه خودروهای عملیاتی سازمان محیط زیست قرار داشته و دارند و سالها بدنه اجرائی محیط طبیعی سازمان محیط زیست را در عرصه های طبیعی ایران یاری کرده اند .

ورود خودروهای دو دیفرانسیل به سازمان محیط زیست ، تاریخ طولانی دارد . قبل از انقلاب لندرور ستون فقرات خودروهای سازمان محیط زیست را تشکیل میداد و بعد از انقلاب بود که سبد خوروهای سازمان محیط زیست متنوع شد .

بعد از سال 57 و خروج بسیاری از خودروسازان نام آشنای جهان از ایران سازمان حفاظت از محیط زیست برای حفظ نظارت خود در مناطق حفاظت شده شروع به آزمون و خطای خودروهای مختلف موجود در بازار ایران کرد.

یک خودروی الوند کروز ، تولید خودروسازان فتح که خارج از رده در حیاط اداره محیط زیست رها شده است . تصویر از نگارنده .

این مسئله چند دلیل عمده دارد ، یکی سیاست های خودروسازان کشور که چندان پایبند ثبات و پیشرفت در تولید نیستند . شرکت سایپا و پارس خودرو که به عنوان عمده تولید کنندگان خدوروهای دو دیفرانسیل در ایران شناخته می شوند در این سالها شرکای تجاری زیادی را به ایران آورده و پس از مدتی همکاری با آنان را قطع کرده اند که البته تا میزانی هم به خاطر شرایط سیاسی و تحریم ها بوده است .

سازمان محیط زیست ، سازمانی است که در آن خودروهای دودیفرانسیل تقریبا با تمام توان و ظرفیتشان مورد استفاده قرار میگیرند ، در تعقیب و گریز با شکارچیان و متخلفان ، در مناطق جغرافیایی صعب العبور و باشرایط آب و هوایی سخت . بنابراین نیاز به خوردوهایی بود با کیفیت و قدرت بالا .

کارخانه مرتب خوردو بعد از سال 57 مدتی بعد از قطع رابطه با شرکت لندرور انگلستان ، شروع به تولید خدوروی پاژن با بدنه آلومینیومی لندرور و قوای محرکه مختلف نمود . موتور پاترول ، موتور 6 سیلندر هیوندایی روی خودرو نصب شد و به زودی به کابوسی برای محیط بانان ایرانی تبدیل شد . دقیقا خاطرم هست که محیط بانی برای من تعریف میکرد ، زمانی در حال رانندگی در بیابان بوده که چرخ خودرو جدا و از خود خودرو جلو زده و در بیابان به پیش رفته است ! برخی از اداره های محیط زیست این خودرو را تنها بعد از 30 هزار کیلومتر استفاده تحویل قسمت های خودروی فرسوده سازمان محیط زیست میدادند .

_{دو خودروی نیسان پیکاپ ، یکی از موفق ترین تجربیات سازمان محیط زیست در خودروهای دو دیفرانسیل ، تصویر از صدا و سیما}

تا قبل از سالهای ابتدایی دهه 80 شمسی و رود خودرو های تولید نیسان ژاپن ، سازمان محیط زیست آزمون وخطای فراوانی روی پاژن ، پاترول ، رنجرور ، خودروهای تویوتای ساخت صنایع دفاع تحت عنوان الوند کروز انجام داد و هیچ یک از این خودروها نتوانستند جایی در بدنه موتوری سازمان برای خود دست و پا کنند .

در سالهای ابتدایی دهه 80 ، نیسان ژاپن با همکاری پارس خودرو اقدام به تولید خودروی نیسان پیکاپ در ایران نمود . نیسان پیکاپ با قدرت موتور مناسب (160 اسب بخار با موتور 4 سیلندر) ، مصرف معقول ، جان سختی و دوام قعات بالا به سرعت به ستون فقرات حمل و نقل و نظارت سازمان محیط زیست در مناطق حفاظت شده درآمد و این عنوان را تا اوایل دهه 90 حفظ کرد .

آخرین مدلهای این خودرو تا سالهای ابتدایی دهه 90 تولید شدند و سپس با خروج نیسان از ایران و آغاز تحریمها ، سازمان حفاظت محیط زیست برای تامین قدرت نظارتی خود در مناطق به مشکل جدی برخورد . گزینه های پیش روی سازمان محدود به خودروهای چینی موجود در بازار یعنی کاپرا ، ریچ ، فوتون و نمونه ایرانی پاژن شد . محیط بانان که سالها به کیفیت و دوام مثال زدنی نیسان پیکاپ عادت کرده بودند ، مجددا در چرخه خودروهای با کیفیت پایینتر از نمونه های ژاپنی قرار گرفتند .

_{یک خرس به خودروی کاپرای سازمان محیط زیست هجوم برده است ، استان گلستان ، تصویر از iew.ir}

در طی سالهای 92 تا 96 ، سازمان محیط زیست ، خودروهای نیسان پیکاپ از رده خارج شده را با سه نمونه چینی مونتاژ داخل فوتون ، ریچ و کاپرا جایگزین نمود . ظاهرا در سال جاری تعدادی آمیکو آسانا که آنهم مونتاژ چین است توسط سازمان محیط زیست خریداری شده است . البته نمی توان الزاما با عینک بی کیفیتی به خودروهای چینی نگاه کرد و باید توجه داشت که خودروسازان چینی به هر حال در حال پیشرفت هستند . ولی قطعا مشکلات متعدد ناشی از کیفیت قطعات این خودروها قابل مقایسه با کارنامه درخشان خودرویی مانند نیسان پیکاپ نیست .

یکی از ایراداتی که به خودروهای دو دیفرانسیل سازمان محیط زیست وارد است عدم بهینه سازی خودروها برای استفاده بیابانی است . گرچه در ایران تولید کننده های مختلفی ، تولیدات با کیفیتی در مورد سپر آفرود ، سینی جلو و مانند آن را تولید می کنند ، سازمان محیط زیست معمولا خودروها را با امکانات پایه کارخانه راهی خدمت در مناطق حفاظت شده می کند که به نوبه خود باعث آسیب به خودرو و پایین آمدن عمر آن میشود .