lynx در سمت راست ، caracal در سمت چپ ، تصویر از خبرگزاری مهر
یکی از الزامهای کار بیابان مصاحبه با مردم محلی است . چوپانان ، ساربانان ، باغداران و خلاصه کسانی که خیلی نزدیکتر از ما به طبیعت زندگی میکنند ، همیشه منبعی بی پایان برای شناخت و حفاظت تنوع زیستی یک منطقه هستند . با توجه به نامهای محلی مختلف و اشتباه مردم محلی در تشخیص گونه ها معمولا تصویر گوشتخواران مانند کاراکال و گربه شنی و یوزپلنگ را در زیستگاههای این گونه ها همراه میبردم و در مصاحبه ها سعی میکردیم با نشان دادن تصاویر به افراد کمک کنیم گزارش های دقیق تری ارئه کنند و اشتباهات کلامی را کاهش دهیم . یکی از اساسی ترین دردسر ها در شناسایی گونه های گوشتخوار سیاهگوش بوده و هست .
همیشه اصرار داشتیم که به مردم محلی بقبولانیم که ان چیزی که به آن سیاهگوش می گویند کاراکال است . در عمده مناطق کویری ایران Caracal caracal به نام سیاهگوش و ندرتا منگوله گوش شناخته میشود و مردم محلی هیچگاه از نام کاراکال برای این گونه استفاده نمی کنند . تمام کارشناسان حیات وحش در ایران اصرار دارند که نام سیاهگوش باید به lynx اتلاق شود و گربه ای که در تمام نقاط کویری ایران به نام سیاهگوش شناخته می شود باید کاراکال نامیده شود . راستش عذاب وجدان شدیدی میگرفتم وقتی که به پیرمردی که تمام عمرش را در بیابان گذرانده بود و تمام عمر به گربه ای با موهای سیاه بلند روی گوشش ، سیاهگوش گفته بود اصرار میکردم که این (کاراکال) ، سیاهگوش نیست ، سیاهگوش آن یکی (لینکس) است .
مسعود بربر ، خبرنگار بخش محیط زیست خبرگزاری مهر در فروردین ماه امسال مطلب جالبی در مورد پیشینه نام سیاهگوش و کاراکال نوشت ، (اینجا) که نشان میدهد اشتباه گسترده ای در نام بردن این دوگونه وجود دارد . کاراکال از واژه ترکی کاراکولاک (کارا : سیاه و کولاک :گوش) وام گرفته شده است .
مسعود بربر در این قسمت خبر اضافه می کند :
« بدین ترتیب می‌توان اشتباهی رایج را اصلاح کرد و صاحب اصلی نام سیاهگوش را کاراکال دانست نه لینکس. اما نام فارسی لینکس، گربه‌سانی که گهگاه به اشتباه سیاهگوش نامیده میشود چیست؟ وشق نام فراموش‌شده این گربه‌سان زیباست که امروزه به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. وشق در «برهان قاطع» این گونه تعریف شده است: حیوانی است بسیار کوچکتر از پلنگ، در رنگ و شکل مثل آن و دنباله آن کمتر از شبری، و در تنکابن «پلنگ مول» نامند و در خواص مانند پلنگ. »
تصویر lynx ، وشق در منطقه حفاظت شده شیدا ، تصویر از اداره محیط زیست چهارمحال و بختیاری (اینجا)
جالب اینجاست که صفحه ویکی پدیا در مورد سیاهگوش هم تصحیح شده است و هنگامی که به این صفحه مراجعه میکنید توضیحات کاراکال را میبینید (اینجا) ، همین طور صفحه لینکس فارسی هم به وشق تغییر یافته است (اینجا).البته فقط تیتر این صفحات ، مابقی مانند قبل است
البته همانطور که در خبر خبرگزاری مهر آمده است ، در هیچ یک از منابع علمی و راهنماهای صحرایی نام وشق نیامده است و این نام در بین کارشناسان کلملا ناشناخته است . در راهنمای صحرایی پستانداران ایران هوشنگ ضیایی چنین نامی نیامده است ، همچنین در کتاب حیات وحش ایران اسکندر فیروز هم صحبتی از وشق نشده است . به نظر میرسد راه سختی در تصحیح این اشتباه در مراجع علمی ایران در پیش باشد ، کما اینکه خود خبرگزاری مهر هم با وجود اینکه وعده میدهد این اشتباه را تصحیح کند در اخبار بعدی گزارش لینکس از واژه سیاهگوش استفاده می کند ، برای مثال در گزارش اخیر لینکس در چهارمحال و بختیاری (اینجا) . اما همچنان مردم حاشیه کویر به کاراکال سیاهگوش و منگوله گوش خواهند گفت و با توجه به پنهانکار بودن شدید لینکس احتمالا چندان نیازی به نام بردن آن توسط مردم محلی نخواهد بود . اما وشق نامی بسیار زیباست ، که در ادبیات ایران نیز بارها استفاده شده است .