جندق و ترود


برخی اوقات در سفر به مناطق کویری حاشیه کویر مرکزی ایران از بندر گاه ها میشنویم ، محلی ها حتی برخی اوقات عنوان میکنند که زمانی که کویر مرکزی ایران زیر آب بوده است شهرهایی که در لب کویر مرکزی هستند بندر بوده اند ، زواره ، ترود و جندق از این دست اند . این ها افسانه هایی آشنا در کویر اند .

اسم پرویز رجبی را بیشتر به خاطر کتاب کویرهای ایران سون هدین که پرویز رجبی ترجمه خوبی از آن دارد میشناختم ، پرویز رجبی همچنین کتاب مارکوپولو در ایران را هم به فارسی ترجمه کرده است و خلاصه دستی در کویر دارد . کتاب کویر های ایران را قبلا در وبلاگم اینجا معرفی کرده ام که سر فرصت به این وب سایت منتقل می کنم .

کتاب جندق و ترود ، دو بندر فراموش شده کویر یزرگ نمک را چند بار اسمش را شنیده بودم و به طور اتفاقی در کتابفروشی پیدا کردم .

کتابفروشی کمند در شهر اصفهان ، از کتاب فروشی های جذاب است ، در هم و بر هم ، لذتی که پیدا کردن کتاب مورد علاقه تان در کوه کتابهای روی هم چیده شده در این کتابفروشی دارد ، با هیچ کتاب فروشی دیگری برابری نمی کند . در قفسه کتابهای جنایی ، کتاب جندق و ترود را پیدا کردم کتاب چاپ سال 1383 بود و معلوم نبود چند سال در قفسه های کتابفروشی جا به جا شده بود . قیمت روی جلد کتاب 1300 تومان بود  نازنین ترین کتابفروشی خاورمیانه آنرا به همان قیمت در سال 1397 به من فروخت .

هم ترود و جندق هر دو واحه هایی بی نظیر حاشیه کویر اند . وقتی شتر را کشتی صحرا فرض کنیم ، ترود و جندق هم دریا میشوند . کاروان های زیادی از ترود به جندق و بالعکس حرکت میکردند و رونق بسیاری به این دو روستای آنزمان می دادند .

توضیح پرویز رجبی از مسیر به راستی دلکش و هوس انگیز است . ظاهرا پرویز رجبی در اولین سالهای دهه 30 از این مسیر عبور میکند ، زمانی که هنوز جاده آسفالتی در کار نبوده است .

پرویز رجبی راهها را میپیماید ، از اهالی میپرسد و جالب است که اهالی هم افسانه دریای کویر و رفت و آمد کشتی ها را عنوان میکنند . پرویز رجبی از اهالی در مورد حیات وحش هم سوالاتی میپرسد ، ترود اکنون در حاشیه منطقه حفاظت شده توران قرار دارد و روستاییان اطراف ترود گاهگداری گورخر هم می دیده اند . جالب است که پرویز رجبی در سالهای دهه 30 از این دو منطقه بازدید میکند ، زمانی که مانند زمان حاضر تمام منطقه بوسیله اقامتگاههای سنتی در کویر پوشش داده نمیشد . او در روستای رشم از توابع ترود پیشنهاد میدهد که عمارتی در این منطقه امکان تبدیل به اقامتگاه را دارد ، پیشنهاد بسیار جالبی بوده که پرویز رجبی آنرا موقعی ارائه میدهد که هنوز نیم قرن با احداث تعداد زیادی مهمانسرای کویری فاصله داشته ایم .

پرویز رجبی از قول آلفونس گابریل باز هم در مورد دریای افسانه ای کویر صحبت میکند ، کاروانسرای جندق در چوبی بزرگی داشته است ، که گابریل آنرا دیده ولی زمان مراجعه پرویز رجبی در موجود نبوده است . آلفونس گابربریل از افسانه ای بین اهالی نام میبرد ، که در زمان انوشیروان دریای بزرگی در کویر وجود داشته است و در چوبی کاروانسرا از آوار این کشتی ساخته شده است .

پرویز رجبی قلم شیرینی دارد ، علاقه مندان به کویر و محیط زیست مسلما از این کتاب لذت خواهند برد ، این قسمتی از توصیف آبادی دم باریک در نزدیکی ترود است که دغدغه پرویز رجبی را هم نشان می دهد:

-        راستی راه جندق ترود در طول هزاران سال ، شاهد مرگ چند نفر بوده است و اسکلت چند شتر را در قلب خود جای داده است ؟ و لاشخورهای کویری چه قدر مرهون باران های کویری هستند ؟

البته نباید فراموش کرد ، که راهی که گاهی دست به کشتار می زد ، همیشه شاهرگ حیاتی ترود و جندق بود .

کتاب جندق و ترود دو بندر فراموش شده کویر بزرگ نمک در سال 1383 توسط پرویز رجبی توسط نشر پژواک کیوان به چاپ رسیده است .